سفارش تبلیغ
صبا ویژن
برترین حکمت، شناخت انسان به خویشتن و اندازه خود را نگاه داشتن است . [امام علی علیه السلام]
 

 

 

وبلاگ های قرآنی Quranic Weblogs

خداوند نسبت به همه آفریده ها رحمان و نسبت به مومنان رحیم است

 به گزارش قرآن بلاگ  آیت الله ابوالقاسم خزعلی روز یکشنبه در درس قواعد تفسیر با اشاره به آیات قرآن گفت: خداوند نسبت به همه آفریده های خویش عطابخش و بخشنده است و به همگان بدون توجه به کفر و شرک و ایمانشان بخشندگی دارد ولی نسبت به مومنان نه تنها بخشنده بلکه مهربان است. 

وی با اشاره به مفهوم رحمت در انسان و خدا گفت: در کاربردهای فارسی هنگامی که از رحم سخن به میان می آوریم سه مولفه اصلی و اساسی را در آن شناسایی می کنیم که عناصر اصلی تشکیل دهنده مفهوم است. این عناصر سه گانه عبارتند از: 1. دلسوزی و تاثر ؛ 2. مهربانی و محبت ؛ 3. عطابخشی و کمک و یاری . اما این عناصر نمی تواند به طور طبیعی در خداوند به صورت جمعی وجود داشته باشد. به یقین عنصر دلسوزی و تاثر را نمی توان در مفهومی که از رحمت می فهمیم نسبت به خدا وارد سازیم؛ زیرا خداوند از کسی یا چیزی متاثر نمی شود؛ چون تاثر به این معناست که خداوند چیزی را که نداشته تحت تاثیر موثری در خود پدید آورده و یا آن موثر این کار را انجام داده است؛ در حالی که هیچ چیزی در خداوند به جهت کمال مطلق بودن نمی تواند تاثیر بگذارد. خداوند موجودی در غایت کمال است و در هیچ چیز نقصی ندارد تا متاثر از آن در خود چیزی را که نداشته پدید آورد و هیچ چیز در جهان و هستی نیست که از خداوند برتر باشد و چیزی را داشته باشد که خدا نداشته و بتواند در او تاثیر بگذارد.

این استاد معارف قرآن افزود: بنابراین تاثر پذیری نسبت به خداوند امری مردود و باطل است و نمی توان در مفهومی که از رحمت به دست داده می شود تاثر پذیری و دلسوزی را دخالت داد. از این رو معنایی که درباره رحمان بودن و یا رحیم بودن وی می توان بیان کرد آن است که خداوند به آفریده ها کمک و یاری می رسانند تا به کمال خویش دست یابند و یا این که همراه با عطا و بخشش به ایشان مهر و محبت می ورزد. بنابراین خداوند به همه موجودات وآفریده های هستی از کافر و مشرک رحمان است و به آنان کمک و یاری می رساند تا با بهره گیری از نعمت های ذاتی و غیر ذاتی خود را از نقص برهانند و به کمال رساند و در این راه به کسانی که عبودیت پیشه کرده و راه او را می پیماند مهر و محبت نیز می ورزد.

آیت الله خزعلی گفت: بر اساس این می توان گفت که بهترین ترجمه درباره دو واژه رحمن و رحیم آن است که آن را به خداوند بخشنده مهربان ترجمه کنیم؛ زیرا خداوند نسبت به همه آفریده ها بی استثنا بخشنده است و تنها نسبت به مومنان افزون بر بخشش مهربان نیز می باشد. از آن جایی که واژه مهربان بیانگر دو عنصر محبت و عطابخشی است می تواند مفهوم رحیم را بیان کند؛ اما نسبت به کافران نمی توان صفت رحیم را به کار برد ؛ زیرا خداوند نسبت به کافران مهر و محبت نمی ورزد.

مفسر و مدرس قرآنی افزود: روایت هایی از امامان معصوم به ویژه امام صادق (ع) در نورالثقلین و منابع دیگر روایی چون کافی وارد شده است که مراد از رحمان را بخشندگی به همه بندگان و آفریده ها و رحیم را مختص مومنان دانسته است. برخی از روایات نیز رحیم بودن را به آخرت اختصاص داده است. امام صادق (ع) می فرماید که رحمان بالعباد و رحیم بالمومنین خاصه ؛یعنی خداوند به همگان بخشنده و تنها به مومنان رحیم و مهربان است.

آیت الله خزعلی گفت: آیت الله خویی به تبع استاد خویش صدر بلاغی بر این باور است که آیات قرآن تمایز برای این معنای پیش گفته قایل نیست و این گونه نیست که رحیم اختصاص به مومنان داشته باشد. آیت الله خویی به پیروی از استادش می گوید که آیاتی چون ان الله بالناس لروف الرحیم و نیز فَمَن تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی وَمَنْ عَصَانِی فَإِنَّکَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ بر این دلالت دارند که رحیم اختصاصی به مومنان یا قیامت ندارد. اشکالی که بر این کلام وارد است آمدن دو صفت با یک معنا پس از هم است که نمی توان با توجه به ظرافت های بیانی قرآن آن را پذیرفت.

 وی افزود: آیه إن الله بالناس لرءوف رحیم دو احتمال در آن می رود ، یکی آن است که خداوند به همه بشر رحمت می کند و این رحمت خداوند به سبب خلقت و آفرینش آنان است ولی تنها مومنان اند که از رحمت وی بهره مند می شوند. خداوند می فرماید که مومنان وارثان بهشت هستند و این بدان معناست که خداوند برای همه انسان ها زمینه های رشد را فراهم آورده و برای همه غرفه هایی در بهشت ساخته است ولی کافران با کارهای خویش آن را از دست می دهند و مومنان در بهشت آن غرفه ها را به نوعی ارث می برند. بنابراین آیه ناظر به فطرت بشر است چنان که در روایت آمده است که "کل مولود یولد علی الفطره " ولی این بندگان هستند که خود را یهودی و مسیحی می سازند و از خلقت و فطرت دور می شوند.

وی گفت : احتمال دوم آن است که از باب تخصیص است چنان که گفته شد: ما من عام الا و قد خص ؛ خداوند به همه رحیم و مهربان است ولی این زمانی است که راه کفر را در پیش نگیرد. خداوند می فرماید که منافقان در حالی که راه توبه را در پیش گیرند از رحمت رحیمی خداوند بهره می گیرند واز عذاب می رهند ولی اگر ادامه دهند حتی اگر هفتاد بار هم پیامبر آنان را شفاعت کند و برای ایشان استغفار کند پذیرفته نمی شود.

وی در پایان گفت: ما برای اثبات معنایی که در آغاز گفته ایم نیازی به روایات نداریم و تنها به عنوان موید است؛ زیرا خداوند خود به صراحت می فرماید : "وکان بالمومنین رحیما " که اختصاص رحیمیت خداوند را به مومنان می رساند.

 سایت مرکز فرهنگ و معارف قرآن را می توانید اینجا ببینید.





  • کلمات کلیدی : اخبار قرآنی

  • ::: دوشنبه 87/3/13 ::: ساعت 2:5 صبح :::   توسط شهرمجازی قرآن کریم 
    نظرات شما: نظر