‌پژوهشگران و پژوهش‌های قرآنی؛ چالش‌ها و راه‌کارها (21)
ری‌شهری: ضعف پژوهش‌های قرآنی در نپرداختن به مباحث ریشه‌ای و مبنایی است

گروه اندیشه: بی‌توجهی به رهنمودهای اهل بیت (ع) در تبیین و تفسیر قرآن، تعصب‌های مذهبی و جمود فکری، پرداختن به کارهای صوری، بی‌توجهی به نیازهای فکری زمانه، سطحی‌نگری و نپرداختن به مباحث ریشه‌ای و مبنایی، بخشی از آفت‌هایی است که پژوهش‌های قرآنی را تهدید می‌کند.

آیت‌الله «محمد محمدی ری‌شهری» در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار سرویس اندیشه و علم خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) ضمن بیان مطلب فوق درباره آسیب‌هایی که در عالم اسلام به ویژه جهان تشیع فعالیت‌های قرآن‌پژوهی را تهدید می‌کند گفت: بی‌توجهی به رهنمودهای اهل بیت (ع) در تبیین و تفسیر قرآن، تعصب‌های مذهبی و جمود فکری، پرداختن به کارهای صوری و سطحی و بازماندن از فعالیت‌های اصلی، بی‌توجهی به نیازهای فکری زمانه، سطحی‌نگری، به‌روز نکردن تحلیل‌ها و تفسیرها و همواره به گذشته نظر داشتن، از جاده اعتدال بیرون رفتن و نص را پشت سر گذاشتن و تلاش برای زیر تیغ جراحی بودن همه چیز، بخشی از آفت‌هایی است که پژوهش‌های قرآنی را تهدید می‌کند.

وی افزود: روشن است که هر یک از این موارد به تنهایی می‌تواند تهدیدی جدی برای تحقیق و پژوهش در حوزه آموزه‌های قرآنی باشد که پژوهش‌ها را از درجه اعتبار ساقط می‌کند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره نقاط قوت و ضعف پژوهش‌های قرآنی در کشور گفت: با توجه به پیشینه کم و ناچیز قرآن‌پژوهی در کشور ما، توسعه فعالیت‌های قرآنی، امری مبارک و در عین حال نقطه بسیار مثبت پژوهش‌های قرآنی است که امیدواریم بیش از این توسعه یابد. نقطه ضعف آن هم نپرداختن به مباحث ریشه‌ای و مبنایی است که اگر آن‌ها رفع شود، کارگشا است. نیم نگاهی به کتاب‌های تألیف‌شده در این حوزه و نیز پایان‌نامه‌های تحصیلی که بسیار فراوان و گسترده هم هستند نشان می‌دهد که سابقه گردآوری در این آثار نمود بیشتری دارد و فاقد نظام‌مندی صحیح ‌است و از تحلیل و برداشتی نو برخوردار نیست.

وی با تأکید بر این‌که به برکت نظام جمهوری اسلامی،‌ فعالیت‌‌های قرآنی چندبرابر شده است گفت: اما در علوم قرآنی، تعالیم قرآنی مهجورند و تفسیرهای به روز و پاسخگو، چندان چشمگیر نیستند و انتشار نشریات و کتاب‌های مربوط به علوم قرآنی و همین طور سایر خدمات پژوهشی و فعالیت‌های قرآنی، بسیار بیش از پرداختن به آموزه‌های قرآن است.

نویسنده کتاب «میزان‌الحکمه» تصریح کرد: رویکرد پژوهش‌ها و فعالیت‌های قرآنی بیشتر درباره قرآن و پرداختن به مباحث پیرامون قرآن است تا بهره‌گیری از خود قرآن. آموزه‌های قرآنی لازم است که در جهت این رویکرد، تغییر کند و باید متناسب با نیازهای روز، از آموزه‌های قرآن بهره بیشتری ببریم.

ایشان در ادامه افزود: نکته مهم و قابل توجهی که این جانب شخصا به آن رسیده‌ام این است که با تأمل در پیام‌های آیات قرآن می‌توان به عمق احادیث اهل بیت (ع) دست یافت. سخنان نورانی اهل بیت (ع) ریشه در قرآن دارند و بدین ترتیب، مشکل سندی بسیاری از احادیث، قابل حل است. به هر حال توجه به قرآن و مرتبط کردن آن با رهنمودهای اهل بیت (ع) در زمینه‌های مختلف اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و ... برای کارآمد کردن قرآن در زندگی روزمره مردم بسیار مفید و سازنده است.

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، مهمترین دغدغه ذهنی خویش را فهم دقیق و درست کلام خدا در کنار آموزه‌های پیامبر و عترت (ع) دانست و افزود: حال که زمانی طولانی از عصر پیامبر اکرم (ص) گذشته است و حرف و حکایت‌های فراوانی در حوزه تفسیر آیات الهی نوشته شده است، انسان احساس می‌کند که از لابه‌لای این همه حرف و سخن و نوشته، به راستی آن‌چه خدا می‌خواسته، چیست؟ و کدام است؟ از این رو، باید در جهت فهم درست کلام خدا تلاش کرد و مهمتر این‌که آن را به عرصه فکر و زندگی مردم وارد کرد.