بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین»؛ پژوهش برتر جشنواره پژوهش دانشگاه تهران 

«فتح‌الله نجارزادگان» عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با پژوهش «بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین» به عنوان پژوهشگر برتر حوزه دین در شانزدهمین جشنواره پژوهش دانشگاه تهران معرفی و تجلیل شد.

به گزارش قرآن بلاگ به نقل از خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، امروز 26 آذرماه‌ سال ‌جاری در مراسم شانزدهمین جشنواره پژوهش دانشگاه تهران که به همت معاونت پژوهشی این دانشگاه و به مناسبت هفته پژوهش برگزار ‌شد، از دکتر «فتح‌الله نجارزادگان»، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، به عنوان ارائه‌دهنده طرح پژوهشی نمونه بنیادی دانشگاه تهران با عنوان «بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین» تجلیل ‌شد. به همین مناسبت سرویس اندیشه و علم ایکنا، در حاشیه برگزاری این همایش گفت‌وگویی با ایشان انجام داده است که از خاطرتان می‌گذرد.

دکتر نجارزادگان در معرفی خود گفت: بنده در سال 1337 ش. در شهر اصفهان به دنیا آمدم و در سال 1356 موفق به اخذ دیپلم در رشته ریاضی شدم و در سال 1358 به حوزه علمیه اصفهان رفتم و تا سال 1364 دروس مقدمات و اصول و شرح لمعه و متون دیگر عمومی را خواندم. در این سال با ورود به حوزه علمیه قم و شروع رسائل و مکاسب از واحد آموزش عالی دفتر تبلیغات، لیسانس گرفتم و سپس به تربیت مدرس دانشگاه قم راه یافتم و هم‌زمان با دروس حوزه در سال 1372 موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته الهیات و معارف اسلامی شدم.

وی ادامه داد: در سال 1373 در دانشگاه تهران در مقطع دکترای رشته علوم قرآن و حدیث و در دانشگاه امام صادق (ع) در رشته فقه و اصول در همان مقطع، پذیرفته شدم؛ اما به دلیل علاقه به رشته علوم قرآن به دانشگاه تهران رفتم و در سال 1378 از رساله خود دفاع کردم، در طی این مدت به مطالعه دروس حوزوی نیز کم و بیش مشغول بودم. آن‌گاه در سال 1379 در گروه معارف اسلامی دانشگاه تهران که هم اکنون یکی از گروه‌های دانشکده الهیات است به‌ عنوان عضو هیئت علمی مشغول به کار شدم که تا هم اکنون نیز ادامه دارد.

این محقق علوم قرآنی در بیان دیگر فعالیت‌های علمی و دانشگاهی خود تأکید کرد: تدریس در موضوعات، اصول، فلسفه، علوم قرآن، حدیث، تفسیر (به‌ویژه تفسیر تطبیقی) در حوزه و نیز تدریس علوم قرآنی، حدیث و تفسیر در دانشکده «اصول‌الدین» و مدارس «مرکز جهانی علوم اسلامی» و تدریس اخلاق، متون اسلامی، معارف در دیگر دانشگاه‌ها، بخشی از فعالیت‌های علمی بنده محسوب می‌شود که هم اکنون نیز ادامه دارد. همچنین مدتی با پژوهشکده «حوزه و دانشگاه» و نیز «شورای برنامه‌ریزی مرکز جهانی» هم‌کاری داشتم و هم‌اکنون نیز در رتبه دانشیاری با پایه 12 عضو گروه معارف اسلامی دانشگاه تهران هستم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در بیان آثار تحقیقی و تألیفی خود، اظهار کرد: اولین اثرم «سلامة‌القرآن من‌التحریف»، نام دارد که در سال 1378 چاپ شد و در سال 1383 کتاب سال جمهوری اسلامی انتخاب شد و در سال 1383 رتبه نخست را در دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم بدست آورد.

وی افزود: «مصاف بی‌پایان با شیطان» (1379) دومین کار تحقیقی بنده بود. کتاب «ویژگی‌های امام علی (ع)» که ترجمه کتاب «خصائص امام علی(ع)» است در سال 1382 منتشر شد که به عنوان کتاب سال حوزه علمیه در سال 1383 در بخش ترجمه برگزیده شد. همچنین کتاب‌های «پژوهش‌نامه در‌س اخلاق و تربیت اسلامی دانشگاه‌ها» (1383)، «درس‌نامه متون اسلامی» (1383)، «تفسیر تطبیقی (بررسی تطبیقی مبانی و معارفی از آیات در دیدگاه فریقین) (1383 ) از دیگر آثار بنده است.

نویسنده کتاب «سلامة‌القرآن من‌التحریف» در ادامه بیان آثار تحقیقی و علمی خود تأکید کرد: «معانی بیان الفاظ‌القرآن» (1384)، «تحریف‌ناپذیری قرآن» (1384)، «التوسل و التبرک و الصلح مع‌العدو الصهیونی فی رسالتین بین واعظ‌زاده و بن‌باز» (1383)، «تراث‌الشیعة‌القرآن (1)» (1384 ) و «تراث‌الشیعة‌القرآن (2) (1385) از دیگر آثاری است که تألیف کردم.

نویسنده کتاب «تفسیر تطبیقی» در ادامه سخنانش در معرفی مهم‌ترین مقالات منتشر شده‌اش افزود: «استنباط‌های نظری از قرآن» (1377)، عنوان مقاله‌ای است که در مجله «معرفت» منتشر شده است. همچنین «میثاق فطرت‌الله» (1376)، «در محضر انبیاء (حضرت یوسف)» (1377)، «دشمن فراموش شده»، (در چهار قسمت)(377 – 1381) عناوین مقالاتی است که در مجله «فرهنگ جهاد» منتشر شده است.

وی در بیان دیگر مقالات منتشر شده خود، گفت: از دیگر مقالات منتشر شده‌ می‌توان به «نقد فصلی از کتاب اصول مذهب‌الشیعه» (1377) منتشر شده در «مرکز مطالعات فرهنگی بولتن مرجع»، «بررسی مصحف امام علی (ع) در منابع فریقین» (1379)، «افسانه سوره‌های ولایت و نورین (1382) منتشر شده در مجله «مقالات و بررسی‌های» دانشگاه تهران، «سیمای امام علی(ع) در آیات ولایت» (1380) منتشر شده در دانش‌نامه امام علی(ع)، «باز‌خوانی انتقادی مقاله شیعه و مسأله مشروعیت بین نظریه و نص» (1383) منتشر شده در مجله «دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران»، «اشکالات حول‌التراث الشیعی‌الحدیثی» (1423 ه.ق) «النص‌القرآنی و تناقصات‌الخلاف المذهبی« (1425 ه.ق) منتشر شده در مجله «المنهاج بیروت» اشاره کرد.

وی افزود: «بازخوانی مدارک و اسناد شأن نزول آیات ولایت» (1381)، «بررسی و نقد دیدگاه‌های اهل سنت درباره اولی‌الامر» (1382)، «بررسی دیدگاه‌های فریقین درباره آیه تبلیغ»، (1383) عناوین مقالاتی است که در مجله «طلوع» منتشر شده است. همچنین مقالات «تحریف‌ناپذیری قرآن» (1383) منتشر شده در دانش‌نامه قرآنی، «بررسی تفسیر فریقین از تعبیر قرآنی (اولی الامر)» (1384) منتشر شده در مجله «پژوهشهای دینی»، «کارکردهای عقل در تفسیر وحی از نگاه فریقین» (1384) منتشر شده در مجله «اندیشه‌های فلسفی» دانشگاه تهران، «ثنائیات النص‌القرآنی قراه فی ظاهره الباطن القرآنی ....» (1426 ه.ق) منتشر شده در مجله «نصوص معاصره بیروت»، «پژوهشی درباره مفاد آیه اکمال دین از دیدگاه فریقین» (1385) منتشر شده در مجله «پژوهشهای دینی» دانشگاه تهران، «بررسی و نقد دیدگاه‌های دکتر «فهدرومی» پیرامون المیزان»، (1384) منتشر شده در مجله «پژوهش دینی» و «بررسی و تبیین آیات ولایت از منظر تشیع و تسنن» (1384) از دیگر مقالاتی است که در این مدت تألیف کردم.

وی در خصوص معرفی طرح تحقیقی خود با عنوان «بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین» اظهار کرد: در سال 83 پروژه بررسی تطبیقی مبانی تفسیر فریقتین را شروع کردم، که پروژه گستره‌ای است که بخش اول آن به اتمام رسیده است و از این پروژه تحقیقی، 7 مقاله علمی ـ پژوهشی تهیه و در نشریات داخلی چاپ شد و همچنین دو مقاله بین‌المللی از آن تهیه شد که در نشریات خارجی چاپ شد و امسال در دانشگاه تهران به عنوان پژوهش برگزیده معرفی شد. این پروژه برای انتشارات «سمت» ارسال شد و تصمیم گرفته شد که کتاب درسی برای مقطع دکترا شود.

نویسنده کتاب «تحریف‌ناپذیری قرآن» در ادامه سخنانش در بیان ضرورت این پروژه تحقیقی گفت: تقریبا تمام مطالعاتم را بر روی این تحقیق متمرکز کردم. تفسیر تطبیقی یا تفسیر مقارن، به دلیل شرایط ارتباط جهانی کنونی بسیار مهم است و به نظرم جای خالی این موضوع در جهان اسلام در حوزه تفسیر احساس می‌شود به همین دلیل این تحقیق را شروع کردم که تا 10 سال آینده به طول خواهد کشید.

دکتر نجارزادگان در بیان روش و شیوه این تحقیق اظهار کرد: بررسی تفسیر فریقین (شیعه و سنی) از مبانی تفسیر این دو فرقه شروع می‌شود و سپس به آیات ولایت اهل بیت (ع) پرداخته می‌شود که در جلد دوم بررسی می‌شود پس از آن، وارد بحث توحید و شرک می‌شود که در جلد سوم این پروژه مورد توجه قرار گرفته است. جلد اول این تحقیق در ویرایش نهایی است و اکنون 70 درصد جلد دوم انجام شده و جلد سوم نیز در مقدمات کار است.

وی در ادامه سخنانش در معرفی روش تفسیر تطبیقی و ضرورت و اهمیت آن تأکید کرد: معروف و مشهور است که حوزه تفسیر قرآن، دو شاخه عمده تفسیر موضوعی و تفسیر ترتیبی دارد؛ اما تفسیر سومی به نام تفسیر تطبیقی یا مقارن می‌توان تعریف کرد. این تفسیر در واقع رسالتش این است که می‌خواهد، اول راه کارهایی را برای برون‌رفت از اختلافات و اتهام‌های بین دو فرقه شیعه و سنی ارائه کند. دوم نقاط اشتراک و اختلاف اهل سنت و شیعه را بشناسد و سوم بین نقاط اختلافات مبنایی و نقاط اختلافات بنایی مرز‌بندی کند و چهارم این نقاط اختلاف را بسنجد و محک بزند و بعد درباره اعتبار نقاط اختلاف و حتی نقاط اشتراک به داوری بنشیند.

این محقق علوم قرآنی در بیان عملکرد و نقش این روش تحقیق افزود: هدف این است که دیدگاه‌های تفسیر شیعه و سنی را در یک بستر علمی منصفانه طراحی و عرضه کند و بتواند فضای تاریک بین این دو فرقه را از بین ببرد و اختلافات را براندازد و حقایقی را برای این دو فرقه برملا کند.

دکتر نجارزادگان در بیان چگونگی و شرایط ورود به این تحقیق گفت: برای ورود به این عرصه، برای اولین گام، باید آگاهی کاملی از مبانی تفسیر شیعه و اهل سنت داشته باشیم و باید بدانیم این تفاسیر بر روی چه مبانی و شالوده‌‌هایی بنا شده است و ببینیم که تا چه اندازه قابل دفاع، مدلل و متقن است و اگر بعدا در تفسیر اختلاف مبنایی پیدا شد؛ یعنی ما شیعیان می‌گوییم در تفسیر، قول اهل‌بیت (ع)حجت است و اهل تسنن می‌گویند قول صحابه حجت است و به همین دلیل این اختلافات بنا می‌شود و اگر بخواهیم داوری کنیم نمی‌توانیم روی اختلاف داوری کنیم باید به مبنای تفسیرها برگردیم. باید ببینیم چقدر مبنای ما مدلل است و دلیل و منطق آن‌را پشتیبانی می‌کند و باید ببینیم که دلایل اهل سنت و مبنای تفسیری آن‌ها چقدر مدلل و قابل فهم است.

وی در پایان سخنانش گفت: این کار به نظر من کار منصفانه‌ای است. این کار به نظر من ضعف‌ها و قوت‌های تفسیر حوزه شیعه و سنی را کاملا نمایان می‌کند و کمک می‌کند که کسی نخواهد از نقاط کور و اختلاف‌خیز، حربه‌ای درست کند و بین این دو فرقه شکاف بیشتری ایجاد کند و بخواهد از این آب گل‌آلود ماهی بگیرد.