اگر اهل تحقیق و مطالعه باشید، حتماً تاکنون براى پژوهش درباره یک موضوع کلى یا جزیی در جستجوى منابع مورد نیاز خود بودهاید. اطلاع از منابع، شناسایى و در پایان دسترسى و استفاده از آنها مهمترین مراحل تحقیق و پژوهش شما به شمار مىآیند. بدیهى است هر قدر منابع موردنظر نظامندتر، سامانیافتهتر و کارآمدتر باشند، شما را در امر پژوهش بیشتر یارى مىدهند. در این راه، شیرینترین لحظه، زمانى است که با خیالى آسوده منابع را دریابید و با بهترین ابزار و امکانات و راحتترین فهرستها، بتوانید مطالب دلخواه خود را تهیه و تنظیم کنید.
آنچه را که تا کنون به عنوان منابع تحقیق خود دنبال مىکردید، غالباً کتاب، مجلاّت و پایانامهها بودند که براى دسترسى به آنها از راههایى مانند: انواع فهرستِ کتابخانهها، نمایههاى مطبوعات و مقالات بانکهاى اطلاعاتى و نرمافزارهاى تخصصى، اقدام میکردید. در آغاز پیدایش اینترنت در کشور ما و حضور آن در حوزههاى گوناگون علمى و پژوهشى، به ویژه موضوعات اسلامى، نمىتوانستیم آن را یکى از منابع اصلى کارآمد بدانیم، اما با پیشرفت اینترنت، به ویژه در حوزههاى علوم اسلامى و عرضه منابع گوناگون در آن، اینترنت به عنوان یکى از منابع مهم در کنار دیگر منابع در زمینه گوناگون پژوهشى به شمار آمد. پس از آن، بخش چشمگیری از همان منابع پیشین هم در اینترنت قرار گرفت و اکنون قابل استفاده است و درباره بسیارى از متون و منابع، زمینهها و امکانات پژوهشى خوبى هم فراهم شده است. در دنیاى کنونى، کتاب مقدّس «قرآن کریم»، نه تنها براى ما مسلمانان محترم است، بلکه هر پژوهشگر بىطرفى در دنیا به کتابى که بیش از یک میلیارد نفر به آن احترام مىگذارند، علاقهمند مىشود. شاهد این مدعا آن است که بیش از 70% صفحات اینترنتى قرآنى به زبان انگلیسى و تنها 17% از آنها به زبانهاى عربى و فارسى هستند. طبیعى است که اینترنت به عنوان یک رسانه جهانى، مخاطبان جهانى را در نظر بگیرد و زبان انگلیسى به عنوان پرمخاطبترین زبان جهان، بیشترین مطالب درباره قرآن کریم را به خود اختصاص بدهد. قرآنپژوهى در تاریخ، داستان بلندى دارد. جالب است بدانیم قرآن در نهصد سال قبل توسط «پیرلوونه رایل (1092 ـ 1165م)» به لاتین ترجمه شد. با آغاز جنگهاى صلیبى و آشنایى بیشتر غرب با جهان اسلام و منابع اسلامى، تب و تاب پژوهش قرآنى در بین مستشرقان بالا گرفت. در غرب دهها عنوان پایاننامه درباره موضوعات قرانى تألیف شده است که البته در کشورهاى اسلامى هم این نهضت پژوهش و نگارش وجود داشته است و تفسیرهاى متعددى براى قشرهاى گوناگون عرضه شده و پایاننامه و مجلات متنوعى به مباحث قرآنى پرداختهاند. در این مقاله برآنیم که فارغ از معرفى پایگاهها و توصیف محتوایى هر یک از آنها به صورت معمول، روش پژوهش، جستجو، شناسایى و دستیابى به مطالب قرآنى را پیش روى شما نهیم.
محور اصلى بحث، پایگاهها و صفحات فارسى قرآن است و جز در موارد خاص به مطالب دیگر زبانها اشاره نمىکنیم. اکنون شما اینترنت را دوست خود بدانید. براى پژوهش در زمینه قرآن و موضوعات وابسته به آن پیش از هر چیز باید معین کنید که دقیقاً به دنبال چه چیزى هستید؟ این امر به شما کمک مىکند که بدانید از کجا و چگونه و از چه ابزارى آغاز کنید. هرچند این مرحله بسیار ساده به نظر مىرسد، اما از اهمیت زیادى برخوردار است. در یک نگاه کلى، دو روش را مىتوان پیش روى کاربران نهاد. البته روشن است که انتخاب هر یک از دو روش، به نوع مطلب و خواسته کاربر بستگى دارد. این دو راه عبارتند از:
روش نخست، مراجعه به موتورهاى جستجو و استفاده از آنها براى دستیابى به مطلب مورد نظر است.
روش دوم، مراجعه به فضاهاى طبقهبندى موضوعى در اینترنت است که شاهراههاى اطلاعاتى، فهرستهاى راهنما و دستهبندىهاى موضوعى در پایگاههاى قرآنى و اسلامى را شامل مىشود. در مورد روش نخست، مطلب خاصى را ارایه نمىکنیم، زیرا موتورهاى جستجو و قابلیتهاى آن یک موضوع کلىاند و به موضوعات قرآنى اختصاص ندارند. موتورهاى جستجو یک ابزارند؛ یعنى اطلاعات این پایگاهها توسط کسى جمعآورى و طبقهبندى نشده است، بلکه ابزارى هست که اطلاعات داخل پایگاهها را به صورت خودکار جمعآورى مىکند و صفحات اینترنت را بنا بر خواسته ما مرتب کرده، نمایش مىدهد. از اینرو، درباره اهمیت و جایگاه روش نخست در اینجا به بیان مطالبى بسنده مىکنیم. این روش، زمانى کاربرد بهینه دارد که موتور جستجوى مناسب و در جستجو نیز واژگان کلیدى خوبى را برگزینید. چنانچه موضوع تحقیقى شما، موضوعى تازه، به روز و جزیی باشد، استفاده از موتورهاى جستجو و شروع کار با آنها بهتر است. چون پایگاه دادههاى موتورهاى جستجو بسیار وسیع است باید موضوع تحقیقى و نیز واژگان کلیدى مرتبط با آن که در کادر جستجو درج مىشوند، کاملاً مشخص و جزیی باشد، زیرا با امتحان یک موضوع کلى در موتور جستجوى بزرگ، نتایج بىشمارى ارایه خواهد شد و قطعاً نتایج نامربوط در آنها بسیار خواهد بود. هماکنون، بهترین و مناسبترین ابزار براى این کار موتور جستجوى «گوگل» است که امروزه به عنوان معروفترین و قدرتمندترین موتور جستجوى وب شناخته شده و به تعبیر دیگر، براى شمار بسیاری از کاربران در سراسر دنیا، به صفحه اوّل اینترنت تبدیل شده است. براى دستیابى به منابع بهتر و مناسبتر از بخش جستجوى پیشرفته گوگل استفاده کنید. در این بخش، مىتوانید کلمات و عبارات مورد جستجوى خود را به شکلهاى گوناگون تعریف و دامنه جستجو را به زبان، قالب هر پرونده (فایل)، زمان ارایه در اینترنت و جایگاه مطلب در صفحات وب محدود کنید. ضمن این که مىتوانید جستجوى خود را به نشانى خاصى در اینترنت نیز محدود کنید، اما در روش دوم، فرض بر این است که شما مىخواهید با دنبال کردن درخت موضوعات به مطلب مورد نظر خود برسید.
منبع: تابناک
::: یکشنبه 86/10/9 ::: ساعت 1:36 صبح :::
  توسط شهرمجازی قرآن کریم
نظرات شما: نظر